Gertjan de Gans - Consultant Devoon: Als je in Nederland een huis koopt, moet je fysiek naar de notaris om de notariële akte te tekenen. Waarom? Simpelweg omdat in de wet staat dat dit verplicht is. Maar kan dat ook anders? De techniek om het anders te doen is er al jaren. Maar is het wel verstandig om dit te doen? Onze zuiderburen denken in ieder geval van wel! Waar liggen de kansen en uitdagingen?
België
Wie in België een woning gaat kopen hoeft binnenkort voor de overdracht zijn huis niet meer uit. Deze week heeft de ministerraad in België zijn goedkeuring gegeven aan plannen van de minister van Justitie om de notariële akte op afstand te kunnen tekenen. Dit wordt gedaan met behulp van een conference call. Daarmee loopt België, zeker als je dat vergelijkt met Nederland, op het gebied van modernisering een straatlengte voor.
Net als in Nederland moesten de koper en verkoper in België tot nu toe zich fysiek begeven naar het kantoor van de notaris om de akte te tekenen. De minister van Justitie in België heeft als missie om de procedures voor burgers te vereenvoudigen. Hij vindt dat met alle huidige communicatiemiddelen het niet meer van deze tijd is dat je nog fysiek naar een notaris moet om de aankoop/verkoop van een woning te regelen.
Verstandig?
In Nederland is door diverse partijen ook al eerder gesproken over het aanpassen van de wet aan de veranderende en evoluerende maatschappij. En ja, de techniek om op afstand een (notarieel) document te tekenen bestaat. Sommige makelaars in Nederland werken bijvoorbeeld al jaren met een digitaal getekende koopakte.
Toch zijn wij in Nederland nog lang niet zover als dat ze nu in België zijn. Komt dat omdat we in Nederland niet genoeg durf hebben? Of zijn we juist verstandig en is wat ze nu in België mogelijk willen maken wel heel roekeloos?
Zorgplicht notaris
Eigenlijk gaat het in essentie om het feit dat de Nederlandse notaris overtuigd moet zijn dat de partijen die de akte tekenen (1) weten wat ze tekenen en (2) dat ze de gevolgen van het tekenen kunnen overzien en ook daadwerkelijk willen.
Belehrung
Wat betreft het eerste punt, daarvoor hoeft de afstand en het feit dat je iemand niet fysiek ziet geen probleem te zijn. In de wet staat alleen dat de notaris verplicht is om hun cliënt goed te informeren maar niet op welke manier dit moet. Met de hedendaagse communicatiemiddelen is een notaris prima in staat om op afstand aan deze verplichting te voldoen. Je kunt als notaris ook op afstand de cliënt adviseren en uitleggen wat hij of zij tekent.
Vrije wil
Het tweede punt kan problematischer zijn om aan te voldoen indien er geen fysiek contact is. Het Hof van Amsterdam heeft deze plicht van de notaris in een uitspraak mooi omschreven:
“Het hof stelt voorop dat het de verantwoordelijkheid is van de notaris om te waken voor de vrije en onafhankelijke wilsvorming van de testateur. De notaris dient dan ook al het nodige te doen om zich ervan te vergewissen dat de testateur bij het vormen en uiten van zijn wil niet op ongewenste wijze is beïnvloed door (de aanwezigheid van) een derde.”
In casu ging het over het maken van een testament maar de overweging van het Hof ziet op de algemene plicht van de notaris om er voor te zorgen dat diegene die de akte tekent, dit ook doet uit vrije wil. Dit is lastiger vast te stellen als je niet fysiek bij elkaar bent. Misschien wordt diegene met wie je de conference call hebt wel achter de schermen bedreigd of beïnvloed. Dit kan natuurlijk altijd gebeuren, maar als je iemand fysiek ziet en spreekt is dit gemakkelijker vast te stellen.
Lastige afweging
Het is een lastige afweging die gemaakt moet worden, maar uiteindelijk is het de notaris bij wie de meeste verantwoordelijkheid komt te liggen. Hij of zij moet namelijk bepalen of die akte wel of niet getekend kan worden en kan hierop aangesproken worden.
In België hebben ze de knoop doorgehakt en wordt het, in ieder geval voor het kopen/verkopen van vastgoed, mogelijk om dit op afstand te doen door middel van een conference call. Wellicht is het voor vastgoedtransacties wel geschikt om dit op afstand te doen maar voor andere soorten aktes niet?
Wij zijn benieuwd hoe u hier als notaris/kantoor tegenaan kijkt en daarom willen wij een inventarisatie/onderzoek doen naar uw mening hieromtrent. Als u hier klikt gaat u naar een korte vragenlijst waar u uw mening kunt geven. Dit kan uiteraard geheel anoniem.
