De afgelopen jaren is de dagelijkse praktijk voor juristen ingrijpend veranderd. Niet alleen de manier van werken is ontwikkeld van overwegend papier naar overwegend digitaal, maar ook de verwachtingen van en verhouding tot cliënten is ingrijpend veranderd. Dat voor wat betreft het eerste trendgebied een grote rol is weggelegd voor de toenemende digitalisering, is een open deur. Echter, beide trends hangen nauw met elkaar samen. Immers, de prijs kritischere cliënt met eenvoudige toegang tot (wellicht inferieure) kennisbronnen online dwingt tot een efficiëntieslag in een markt waar uurtje-factuurtje tot voor kort de gebruikelijke gang van zaken was. Maar welke rol speelt technologie daadwerkelijk in de juridische sector? Wat zijn de verwachtingen van de jurist? En de hamvraag: verwacht de jurist datgene wat in de media zo breed wordt uitgemeten of liggen de percepties mijlenver uit elkaar? Een inventarisatie.
Grondslag voor digitalisering
Juristen zien zich genoodzaakt veranderingen aan te brengen in hun dagelijkse praktijk. Een prijsgeoriënteerde cliënt en macro-economische en politieke ontwikkelingen zorgen voor druk op de prijzen. Vanaf 2009 is er bij veel kantoren sprake van afnemende groei en in veel gevallen krimp van de omzet. Het marktveld is grilliger geworden. Dat is één kant van de medaille: de omgeving waarin de jurist opereert dwingt tot efficiënter werken.
Anderzijds volgen technologische ontwikkelingen elkaar in snel tempo op. De cliënt is online, de rechtbank is online, de overheid is online, en ook de jurist is online. Maar technologie gaat veel verder. Overal kunnen werken, dag en nacht bereikbaar zijn, nieuwe devices, de overloop van werk en privé, van een papieren archief naar een digitaal archief, van agenda’s naar software voor tijdschrijven. De jurist wordt – of hij of zij dit wil of niet – gedwongen tot digitalisering om mee te kunnen in de juridische wereld anno nu.
Verschil in perceptie
Menig technologieleverancier, vakblad en goeroe likken de vingers af bij de trend naar digitalisering en alle nieuwe mogelijkheden die technologie met zich meebrengt. Het eerder al genoemde overal kunnen werken, sneller kunnen werken, beter kunnen werken, alles naadloos op elkaar afgestemd. Smartphone? Tablet? Laptop? Personal computer? Thuis? Kantoor? Onderweg? Op vakantie? Je kunt overal en altijd werken! Maar wíl de jurist dat wel?
Vanzelfsprekend is dat laatste subjectief. Daar waar de ene jurist geen enkele moeite heeft met het checken van mail of het bijwerken van een dossier vanaf het vakantieadres, beperkt de ander het thuis openen van de zakelijke mail tot het minimum. Dat zijn persoonlijke kwesties. Blijft overeind dat ongeveer driekwart van de advocatenkantoren investeert in technologie in welke vorm dan ook. Focus ligt echter op software voor efficiënter werken, zoals urenregistratie en administratie. In veel mindere mate op software gericht op overal kunnen werken of software met een commerciële inslag. Minder dan de helft van de kantoren werkt met dergelijke software. De jurist kiest technologie vooral voor het faciliteren van de efficiëntieslag. Alle gadgetfreaks en dito mediabombarie ten spijt.
Kansen voor de toekomst
Zal de jurist van de toekomst zich tot deze gerichte selectie kunnen ‘beperken’? Het marktveld zal zich de eerstkomende jaren verder ontwikkelen in de richting die vanaf 2009 is ingeslagen: afnemende groei, toenemende concurrentie, nieuwe wet- en regelgeving en complexere ICT-vraagstukken in verband met beveiliging, toepassingen en beheersbaarheid. Kansen voor verdere inzet van technologie liggen dus vooral bij het procesmatiger werken, maar ook in het versterken van de relatie met cliënten. Dat zou betekenen dat de focus van efficiëntie nu, zich zal verleggen naar proces nu, en commercie voor de nabije toekomst. De ontwikkeling en adaptie van technologie in de juridische sector zal dus cumulatief zijn. Menig kantoor zal hierin tegen obstakels aanlopen. Naast een gebrek aan kennis over de technologische mogelijkheden, zijn het vooral de hoogte van de investeringen en het onvoldoende rendabel zijn van investeringen, die als grootste belemmering worden gezien. Genoemde punten zijn niet noodzakelijkerwijs een permanent obstakel: aan kennis kan gewerkt worden, al dan niet door het inschakelen van een ICT-partner, en dan kan blijken dat veel technologie met enige creativiteit van beide partijen absoluut binnen handbereik is. Daarmee sluiten de percepties weer naadloos op elkaar aan.
